Het onderwijssysteem v.s. onze toekomst.

In dit videofragment wordt onze toekomst in verband gebracht met het onderwijssysteem. Daarnaast wordt er ook een link gelegd met problemen zoals overbevolking en milieu en creatief denken. Onze wereld is enorm geëvolueerd door menselijke innovatie en creativiteit. Wij zijn dus degenen die vandaag de dag de problemen hebben veroorzaakt, wij zijn het probleem. Maar wat is de link met ons onderwijssysteem? 

'Beschaving is een race tussen onderwijs en catastrofe' - H.G. Wells

Hoe ben jij creatief i.p.v. hoe creatief ben jij?

Ons onderwijssysteem smoort de capaciteiten waar we binnenkort zo afhankelijk van zijn. Ons onderwijssysteem is behoorlijk geobsedeerd door de wereld die voor de mens ontstond. Maar er is nog een wereld die er alleen is omdat jij bestaat. De wereld van persoonlijke bewustwording met jouw persoonlijke passies, jouw motivatie, jouw ambities, jouw hoop en jouw talenten. 

Robinson gelooft dat de toekomst van de wereld om ons heen sterk afhangt van onze innerlijke wereld. "Hoe meer onze onderwijssystemen standaardiseren, hoe minder vatbaar ze zijn voor het toestaan van het doen van ontdekkingen. Jij hebt geen idee wat jouw talenten zijn. Als wij serieus de wereld om ons heen willen verkennen, dan zullen we onze innerlijke wereld moeten verkennen." (Robinson, 2014) We moeten ons onderwijs kantelen om zo tot een beter gevoel van menselijke capaciteit te komen. Dan hebben we meer kans onze innerlijke wereld en de wereld om ons heen te begrijpen. We moeten via onderwijs een brug slaan tussen de twee werelden waarin we leven zodat we een brug kunnen bouwen naar de toekomst.

Bronnen: 

Vrije Denkers (2014). Hoe ben jij creatief i.p.v. hoe creatief ben jij? Gevonden op YouTube op 25 november 2016: https://www.youtube.com/watch?v=7euYNZHJ0n0 

Een pleidooi voor Creatief Denken in Onderwijs

Wat is creatief denken? 

Dit is het vermogen om nieuwe waardevolle dingen te maken en te verzinnen. Door andere verbindingen te maken tussen kennis en ervaringen ontstaan mogelijkheden die ondenkbaar leken. Creatief denken is de drijvende kracht in wetenschap, kunst, technologie, economie, zorg en onderwijs. Creatief denken is iets wat iedereen kan leren beheersen en overal gebruikt kan worden.

Waarom is creatief denken in het onderwijs belangrijk? 

De functie van ons onderwijs is om jongeren voor te bereiden op een betekenisvolle rol in de maatschappij. Deze maatschappij veranderd razendsnel met technologische ontwikkelingen, internationalisering, geweldige toename aan informatie en de beschikbaarheid daarvan. Daarnaast wachten er verschillende uitdagingen op ons zoals milieu, energie, voedselvoorzieningen en de verdeling van welvaart. Creatief denken is daarbij zeer belangrijk geworden.

Kun je creatief denken leren? 

Creatief denken zit in de mens, we worden er mee geboren. Jammer genoeg zijn er maar weinig mensen die creatief denken ontplooien omdat we er te weinig aandacht aan geven. Creatief denken kan je ontwikkelen, net als kritisch, analytisch of logisch denken. Belangrijke factoren om creatief denken te ontwikkelen zijn kennis, intelligentie, denkstijl en motivatie. Dit zijn factoren die je ook kan ontwikkelen of beïnvloeden.

De rol van de leraar 

Als leerkracht ben je onmisbaar bij het creëren van een pedagogisch klimaat waarin creatief denkvermogen zich in kinderen en jong-volwassenen kan ontwikkelen. Hierbij zijn vier pedagogische uitgangspunten zeer belangrijk.

1. Stimuleren van een nieuwsgierige en vragende houding. 
2. Verbindingen maken die het leren relevant maken. 
3. Toelaten van en zoeken naar vernieuwing. 
4. Leerlingen autonomie geven bij het eigen ontwikkelingsproces. 

Wat is creatief denken in onderwijs en hoe werkt het? 

In Nederland werkt men aan een groeiend netwerk van onderwijsprofessionals, Creatief Denken in Onderwijs, C.D.O. Dit netwerk heeft aandacht voor de ontwikkeling van creatief denken binnen het onderwijs. Dit doen ze door samen te zoeken naar mogelijkheden voor creatieve ontwikkelingen in de onderwijspraktijk. Samen met leraren, schoolleiders en andere die betrokken zijn bij het onderwijsproces, wil Creatief Denken in Onderwijs een oplossing zijn tot de creatieve ontwikkeling van jonge mensen die zo met meer vertrouwen groeien naar de toekomst. Kennis en ervaringen met betrekking tot de ontwikkeling van creatieve denkkracht worden gedeeld met elkaar en samen gemaakt. 

C.D.O., (2014). Een pleidooi voor Creatief Denken in Onderwijs. Gevonden op 24 november 2016 op het internet: http://creatiefdenkeninonderwijs.nl/een-pleidooi-voor-creatief-denken-in-onderwijs/ 

Gezocht: creativiteit

Creativiteit heeft alles te maken met het vermogen om vrij en dwars te denken vanuit een open, nieuwsgierige geest. Een creatief persoon is in staat om steeds nieuwe invalshoeken te zien en van daaruit ook nieuwe en onverwachte oplossingen te bedenken en uit te voeren. Dit komt goed van pas in alle domeinen van het leven.

Pedagogen en psychologen zijn het er over eens dat de context belangrijk is bij het tot bloei komen van onze creativiteit. Ouders, opvoeders en leerkrachten spelen hierbij een belangrijke rol. Vanuit een open houding, het bieden van ruimte voor ontplooiing en door acceptatie van fouten bieden zij een veilige en tegelijkertijd inspirerende omgeving. Ons onderwijssysteem is vandaag de dag vooral gericht op het cognitieve leren: via vakken als taal en rekenen. Er wordt pas echt geleerd wanneer creativiteit en kennis samenkomen, in een leerklimaat waar nieuwsgierigheid, ruimte voor het onverwachte en de autonomie van het kind centraal staan. We moeten creatief denken integreren en in balans brengen met het bestaande curriculum. Want ook kennis is belangrijk.

Patronen doorbreken

Creatief denken bestaat vooral uit het leren doorbreken van patronen. 'Creatief denken heeft te maken met loskomen van normale patronen, zodat een andere manier van kijken mogelijk wordt' (De Bono, 2009)  Zowel denkattitudes, denkvaardigheden, denktechnieken en denkprocessen vormen een onderdeel van creatief denken. Zij zorgen ervoor dat een patroondoorbreking ontstaat en de hersenen nieuwe verbindingen kunnen maken. Byttebier schets de creatieve denker als iemand die vooral over een viertal vaardigheden beschikt: creatief waarnemen, divergeren, flexibel associëren en ontwikkelen van verbeeldingskracht (Byttebier, 2002). Vaardigheden die je gericht kan oefenen in de school. 

• Creatief waarnemen: herkennen van dominaties in eigen waarneming en loskomen van overheersende visies. 
• Divergeren: verschillende invalshoeken en ideeen bedenken.
• Flexibel associëren: nieuwe verbindingen leggen tussen begrippen of verschijnselen.
• Verbeeldingskracht: in de geest een voorstelling kunnen maken van iets dat op dat moment niet fysiek aanwezig of waar te nemen is. 

Educare, (2014). Gezocht: creativiteit. Gevonden op 23 november 2016 op het internet: https://issuu.com/tijdschrift-educare/docs/educare-2014-1-gezochtcreativiteiti

Bartels, R. (2014). Creatief denken in het onderwijs. Het verschil tussen mensen en stenen. Gevonden op het internet op 23 november 2016: https://vindingrijk.files.wordpress.com/2015/01/pip-79-het-verschil-tussen-mensen-en-stenen.pdf

Byttebier, I. (2002). Creativiteit Hoe? Zo! Tielt: Lannoo

Bono, E., (2009) Creatief denken. Slimme technieken om problemen op te lossen. Amsterdam: Buisness Contact.

Creatief vermogen en de diamant

Sinds 2013 zijn de partners van Creatief Vermogen Utrecht samen op ontdekkingsreis. Ze zijn een samenwerkingsverband aangegaan om vanuit de praktijk in de loop van vier jaar een leerlijn creatief vermogen te ontwikkelen. Ze wilden met elkaar in kaart brengen hoe je basisscholen verleidt creatief vermogen als leergebied te initiëren, te ontwikkelen en te borgen. (Creatief vermogen, 2015)

Aan de hand van een diamantvorm hebben zij een opsomming gemaakt van factoren die belangrijk zijn bij het creatief vermogen en de leerwinsten. 

Lerend Netwerk Creatief Vermogen Utrecht

Creatief vermogen, (2015). Creatief vermogen en de diamant. Gevonden op 23 november 2016 op het internet:https://www.uck.nl/files/3214/3566/6919/Creatief_Vermogen_Essay.pdf

UCKonline, (2016). Lerend Netwerk Creatief Vermogen Utrecht. Gevonden op 23 november 2016 op YouTube: https://www.youtube.com/watch?v=V-H3GBDiW1A 

Waarom is creativiteit belangrijk in het onderwijs?

Creativiteit stimuleert verschillende vaardigheden die leerlingen ontwikkelen in hun schoolloopbaan en later kunnen inzetten in de maatschappij. Zo bevordert creativiteit nieuwsgierigheid, intuïtie, fantasie, in vraag stellen, kritisch denken, onderzoeken en het maken en verbeteren van ideeën en opdrachten. Creativiteit bouwt zich vaak voort op wat anderen bedenken of maken waardoor reflecteren, samenwerken en feedback extra vaardigheden zijn die de leerling ontwikkeld tijdens het creatief denken.

Leerlingen komen steeds meer in contact met relevante problemen die in de maatschappij worden gesteld. Dit zijn grote vragen over de wereld, het leven en wie ze zijn als persoon. Door creativiteit in het onderwijs te stimuleren leren jongeren kritisch te denken over deze vragen en deze persoonlijk vorm te geven. Creatief denken is een voortdurend proces waarbij leerlingen uitproberen en stootten op verschillende problemen of fouten die zij maken bij het oplossen van het probleem. Deze fouten zijn essentieel om te leren en kritisch te kijken naar wat je hebt gedaan. Creativiteit is dus niet enkel belangrijk in 'creatieve vakken' maar ook bij talen, gammavakken en exacte vakken. Door creativiteit te integreren in deze vakken gaan leerlingen eigen vragen stellen, antwoorden bedenken en uitproberen, fouten maken waaruit zij leren, kritisch reflecteren en goed samenwerken.

Om creativiteit te stimuleren in het onderwijs is het belangrijk om ervoor te zorgen dat leerlingen vragen stellen. Zorg ervoor dat leerlingen dingen niet als vanzelfsprekend aannemen, maar goed waarnemen en daarbij vragen doordacht stellen. Dit kan je oefenen door leerlingen in groepjes minstens 20 vragen te laten bedenken over een bepaald onderwerp. Later kiezen ze de drie interessantste vragen en bedenken ze verschillende oplossingen of antwoorden op deze vraag.

Creativiteit is dus niet moeilijk te integreren in het onderwijs. Het enige wat we nodig hebben is voldoende inzet van leerkrachten en de school om creativiteit te stimuleren.


van der Wateren, D., (2015). Creativiteit in je klas bevorderen. Gevonden op 23 november op het internet: http://wij-leren.nl/creativiteit-klas-21st-century-skill.php 

Creativiteit in het onderwijs bevorderen

Creatief denken kan mensen helpen om zich verder te ontwikkelen door hun persoonlijk leven te verrijken, problemen op te lossen en nieuwe dingen te ontdekken. Daarnaast is creatief denken een vorm van ontspanning en werkt het bevrijdend. Natuurlijk bestaan er misvattingen over creativiteit.

Misvatting 1:
Picasso, Van Gogh, Mozart en Shakespeare doen ons meteen denken aan het woord 'creativiteit'. Maar creativiteit heeft niet enkel te maken met kunsten. Creativiteit kan betrekking hebben op alle onderdelen van het leven. Er is al sprake van creativiteit wanneer iemand nieuwe dingen doet met bestaande objecten, een probleem vanuit een andere hoek bekijkt, ideeën combineert, .. Je komt los van de bestaande ideeën, praktijken, gebruiken en objecten. Creatief denken is vakoverschrijdend en kan je in alle vakken bevorderen.

Misvatting 2:
Creativiteit kan je niet ontwikkelen, het is een aangeboren talent. Creativiteit kan je wel degelijk ontwikkelen door het te stimuleren. Ideeën ontstaan door kleine afwijkingen, kleine variaties en kleine creaties. Als we naar het verleden kijken zien we duidelijk dat belangrijke uitvindingen zijn ontstaan door verder te bouwen op kennis en ideeën van anderen. Door mensen vaak de kans te geven om ideeën te exploreren en hun verbeelding de vrije loop te laten gaan wordt het creatief vermogen aangewakkerd.

Misvatting 3:
Creativiteit is een individueel gebeuren. Grote uitvinders konden hun uitvindingen niet realiseren zonder de hulp en steun van een team medewerkers. Creëren is vaak een kwestie van teamwerk. Hierdoor komen er verschillende ideeën, voorstellen, talenten en kennis samen. Ze kunnen verder bouwen op elkaars inbreng. Vandaag de dag zijn hedendaagse problemen zo complex dat verschillende mensen nodig zijn om deze op te lossen.

Misvatting 4: 
Creativiteit is altijd positief. Ideeën zijn niet altijd waardevol. Vaak ontstaan ideeën vanuit onze ontevredenheid en biedt het maar een oplossing voor een kleine groep mensen. Creatief denken en doen kan in het onderwijs worden ingebed in allerhande opdrachten en taken waarbij leerlingen kleine en grote problemen trachten op te lossen. Leerlingen moeten hun nieuwe ideeën dan aftoetsen aan de opdracht. Zo kan creatief denken het probleemoplossend vermogen van kinderen verhogen en hen leren planmatig te denken.

Misvatting 5: 
Enkel creatieve leerkrachten kunnen creativiteit bij leerlingen stimuleren. Alle leerkrachten zijn creatief. Zoals we eerder al zeiden is creativiteit is dat gestimuleerd en ontwikkeld kan worden. Als leerkracht is het vooral belangrijk dat je openheid creëert voor leerlingen om creatief te denken en doen. Door in je leerlingen te geloven kunnen zij jou verbazen.

Hoe kan je als leerkracht creativiteit bij je leerlingen bevorderen? Enkele tips: 

• Laat leerlingen bepaalde onderdelen van de schoolomgeving mee vorm geven zoals bijvoorbeeld het inrichten van een klaslokaal. 
• Stel uitdagende vragen waarbij leerlingen hun voorkennis, verbeelding en teamkracht bij nodig hebben. 
• Gebruik de omgeving van de school en neem je leerlingen mee op pad. 
• Laat leerlingen een einde bedenken voor een verhaal. 
• Laat leerlingen in groep uitdagende problemen oplossen die aansluiten bij hun interessegebied. Zorg dat de groep varieert door bijvoorbeeld verschillende klassen door elkaar te mengen. 
• Daag leerlingen uit om zelf een onderbouwde en duidelijke les te geven aan hun medeleerlingen. Je kan hen ook les laten geven aan leerlingen uit een jaar lager. 
• Nodig ervaringsdeskundigen, ouders of experts uit in de klas zodat zij hun ervaringen kunnen delen met jouw leerlingen. 
• Bekijk problemen steeds vanuit verschillende perspectieven. 
• Laat leerlingen dingen creëren met heel weinig materiaal. 

Van den Branden, K., (2012). Creativiteit in het onderwijs bevorderen. Gevonden op 22 november 2016 op het internet: https://duurzaamonderwijs.com/2012/08/22/creativiteit-in-het-onderwijs-bevorderen/ 

Scholen doden de creativiteit

Enkele interessante uitspraken van Ken Robinson: 

• Robinson: "Volgens mij hebben alle kinderen fantastische talenten en wij verkwanselen ze. Behoorlijk genadeloos. Ik wil het dus hebben over onderwijs en ik wil het hebben over creativiteit. Ik vind dat creativiteit in het onderwijs net zo belangrijk is als leren lezen en we moeten het met dezelfde status behandelen." (2006)
  
• Robinson: "Ik bedoel niet dat fout zijn hetzelfde is als creatief zijn. Wat we wel weten is dat als je niet bereid bent foute te maken, je nooit met iets origineels komt. Als je geen fouten durft te maken." (2006)
  
• Robinson: "Elk onderwijssysteem op aarde heeft dezelfde hiërarchie van onderwerpen. ... Bovenaan staan wiskunde en talen, dan de geesteswetenschappen en onderaan staan de kunsten" (2006)
  
• Robinson: "Ons onderwijssysteem is gebaseerd op het idee van academisch vermogen. ... De hiërarchie wortelt in twee ideeën. Ten eerste: de meest bruikbare vakken voor werk staan bovenaan. ... Het hele systeem van openbaar onderwijs in de wereld is een langdurig proces van toegang tot de universiteit. Het gevolg is dat veel hoogbegaafde, briljante, creatieve mensen denken dat ze dat niet zijn." (2006)
  
• Robinson: "Ons opleidingssysteem heeft gedolven in onze geesten zoals we roofbouw plegen op de aarde voor een bepaalde grondstof. In de toekomst voldoet dit niet meer. We moeten herbepalen op welke fundamentele beginselen we onze kinderen onderwijzen." (2006)

Robinson, K. (2006). Scholen doden de creativiteit. Gevonden op het internet op 9 november 2016: https://www.ted.com/talks/ken_robinson_says_schools_kill_creativity?language=nl